Πριν 2400 χρόνια ο αρχαίος Έλληνας γιατρός, ο Ιπποκράτης, ονόμασε αυτό που σήμερα λέμε ‘κατάθλιψη’, ως μελαγχολία. Αν πάσχεις απο κατάθλιψη είσαι κάθε άλλο παρά μόνος. 300 εκατομύρια άνθρωποι στον κόσμο σήμερα πάσχουνε απο τη διαταραχή αυτή. Για όλους μας υπάρχει πιθανότητα να γίνουμε καταθλιπτικοί, ακριβώς όπως μπορούμε να αγχωθούμε ή να ερωτευτούμε.

Αρνητικά αισθήματα θλίψης, στενοχώριας και απογοήτευσης είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους και δεν επηρεάζουν σημαντικά τη δυνατότητά μας να ανταποκρινόμαστε στις καθημερινές μας υποχρεώσεις. Θα μπορούσαμε μάλιστα να πούμε ότι είναι και χρήσιμα στο βαθμό που μας βοηθούν να γνωρίσουμε καλύτερα κάποιες αδυναμίες του χαρακτήρα μας. Για παράδειγμα η θλίψη μας σκληραγωγεί και μας εκπαιδεύει ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε δυναμικά τις αντιξοότητες που μπορεί να προκύψουν αργότερα στη ζωή μας. Η αυτογνωσία που προκύπτει μέσα από τις αρνητικές εμπειρίες μας βοηθά να κάνουμε προσπάθειες να αλλάξουμε τον εαυτό μας ώστε να αποφεύγουμε στο μέλλον τις αρνητικές συνέπειες τέτοιων συμπεριφορών.

Τι είναι κατάθλιψη;
Όταν η θλίψη αντί να μειώνεται με το πέρασμα του χρόνου γίνεται πιο έντονη και διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες εμποδίζοντας τις φυσιολογικές δραστηριότητες της ομαλής ζωής όπως είναι η δουλειά, η διατροφή, ο ύπνος και οι στενές μας σχέσεις, τότε είναι πιθανόν να υποφέρουμε από κατάθλιψη και να χρειαζόμαστε τη βοήθεια κάποιου ειδικού για να την αντιμετωπίσουμε. Αυτό που χαρακτηρίζει την κατάθλιψη δεν είναι η παρουσία των αρνητικών αισθημάτων αλλά η μεγάλη ένταση και η μακρά τους διάρκεια.
Με λίγα λόγια, η κατάθλιψη είναι μιά άσχημη διάθεση που είναι η φυσιολογική απάντηση σε ένα ερέθισμα που συνήθως έχει να κάνει με μια αίσθηση απώλειας, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, ο χωρισμός, η απώλεια της εργασίας, η μη επίτευξη των στόχων μας, η απώλεια ενός υλικού αγαθού κ.λ.π.

Συμπτώματα:
Η κλινική κατάθλιψη απέχει πολύ από το απλά να νιώθεις «πεσμένος». Συγκεκριμένα, επηρεάζει όχι μόνο το πώς νιώθουμε αλλά και τον τρόπο που σκεφτόμαστε διάφορα θέματα, τα επίπεδα της ενέργειάς μας, την αυτοσυγκέντρωσή μας, τον ύπνο μας, ακόμα και το ενδιαφέρον μας για sex. Όταν κάποιος είναι κλινικά καταθλιπτικός, νιώθει λυπημένος και πολλές φορές έρχεται στα πρόθυρα των δακρύων. Οι άνθρωποι αυτοί βασανίζονται από ενοχές, πιστεύουν ότι απογοητεύουν διαρκώς του γύρω τους, εκνευρίζονται, αγχώνονται και βρίσκονται συχνότερα σε ένταση. Γι’ αυτούς γίνεται δυσκολότερο να απολαύσουν ή να ενδιαφερθούν για καθημερινές δραστηριότητες. Όλα μοιάζουν να χρειάζονται ιδιαίτερη προσπάθεια και τα άτομα αυτά τείνουν να απομακρύνονται από πράγματα που έκαναν στο παρελθόν. Οι σκέψεις τους περιστρέφονται γύρω απο τα αρνητικά τους συναισθήματα. Καθώς η απαισιοδοξία τους μεγαλώνει, έτσι και η αίσθηση ότι δεν υπάρχει τέλος στο πρόβλημα και ότι δεν θα μπορέσουν να το ξεπεράσουν ποτέ.

Γιατί κατάθλιψη;
Έρευνες δείχνουν πως η κατάθλιψη προκύπτει απο ένα συνδυασμό καταστάσεων:
-πρώιμες εμπειρίες (το πώς μεγάλωσα/περιβάλλον)
-πρόσφατα γεγονότα/καταστάσεις (χωρισμός, θάνατος δικού μου ανθρώπου)
-τρόπος ζωής (έλλειψη χρόνου, οικονομικά προβλήματα)
-τρόπος αντιμετώπισης προβλημάτων (κάποιοι πνίγονται και παραλύουν, άλλοι προσπαθούν να σπάσουνε το πρόβλημα και να βρούνε λύσεις)
Γενικώς, δίνουμε νόημα στα γεγονότα/περιστατικά, που επηρεάζει το πώς νιώθουμε (π.χ. χωρισμός: για κάποιον είναι μια ανακούφιση, για άλλον είναι τραγικό αυτο το γεγονός).

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω τις αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα;
Όταν έχουμε κατάθλιψη, οι σκέψεις μας είναι αρκετά επικριτικές γι αυτό και σκεφτόμαστε αρνητικά και νιώθουμε νικημένοι και υποταγμένοι. Δεν πιστεύουμε στις ικανότητες μας και είμαστε απαισιόδοξοι για το μέλλον. Πιο συγκεκριμένα, οι σκέψεις σχετίζονται
με τον εαυτό μας (“Είμαι άχρηστος”), παρούσες εμπειρίες (“Δεν κάνω τίποτα σωστα”), και το μέλλον (“Δεν θα είμαι ποτέ καλά”).

-Πρέπει όμως να μάθετε να είστε αντικειμενικοί – να βλέπετε όλες τις πλευρές του νομίσματος – και να σκέφτεστε πιο ισσοροπημένα, με βάση τη πραγματικότητα και όχι με βάση το πώς νιώθετε.
-Πρώτα απο όλα πρέπει να αναγνωρίσετε πότε σκέφτεστε έτσι, και τί σκέφτεστε ακριβώς. Θα ήτανε καλά να τις σημειώνατε κάτω κάθε φορά που έρχονται στην επιφάνεια αυτές οι αρνητικές σκέψεις.
-Στη συνέχεια, δείτε τις σαν υποθέσεις ή απλά σαν ιδέες. Για παράδειγμα, εαν η σκέψη σας λέει “δεν θα αλλάξει ποτέ τίποτα”, “ότι και να κάνω δεν είναι αρκετό”, διερωτηθείτε: Πώς το ξέρετε αυτό; Ποιές άλλες ενναλακτικές απόψεις υπάρχουν; Τί κερδίζετε με το να σκέφτεστε έτσι; Πώς θα θέλατε να σκεφτόσασταν αν μπορούσατε;
-Θα μπορούσατε επίσης να αλλάξετε τον τρόπο που αντιμετωπίζετε αυτές τις δυσκολίες. Για παράδειγμα, αποφεύγετε φίλους ή κοινωνικές καταστάσεις γιατί προτιμάτε να μείνετε μόνος; Δεν θέλετε να σηκωθείτε απο το κρεβάτι;
Εαν αυτό σας κάνει να νιώθετε καλύτερα, καλώς.
Όμως συνήθως στη κατάθλιψη αυτό δεν ισχύει. Χρησιμοποιούμε το κρεβάτι ή το σπίτι μας ως κρυψώνα απο τον υπόλοιπο κόσμο, επιδυνόνωντας το πώς νιώθουμε. Το μυαλό σου λέει ότι είσαι ανήμπορος και ότι δεν υπάρχει λόγος να προσπαθείς. Θα πρέπει να αλλάξεις αυτή τη στάση και να αποκτήσεις μια πιο θετική γνώμη για τις δυνατότητες σου.
-Προσπαθείστε να συμπεριλάβετε θετικές δραστήριότητες στη ζωή σας, με βάση τις ανάγκες σας, τα χόμπυ σας, και γενικότερα τί σας αρέσει και δεν σας αρέσει να κάνετε.
-Μάθετε να χαλαρώνετε και αφού ηρεμήσετε ξανασκεφτείτε τα πράγματα. Πηγαίνετε για μασαζ ή ετοιμάστε ένα αφρόλουτρο. Μαγειρέψτε κάτι υγιεινό ή αγοράστε λουλούδια για αλλαγή. Θα δείτε πως όταν ξανασκεφτείτε τα πράγματα, θα τα αναλύσετε πολύ πιο διαφορετικά απο ότι την πρώτη φορά.

Σκεφτείτε τον εαυτό σας σαν ένα κήπο: για να είναι γόνιμος χρειάζεται φροντίδα. Μάθετε να νοιάζεστε για τον εαυτό σας και το σώμα σας, και να του συμπεριφέρεστε με σεβασμό. Εκπαιδεύστε το πώς να ξεκουράζεται, να ηρεμά και γέμιστε τον με καλά πράγματα.